نشست مجازی «تاثیرات گردشگری در اشتغال پایدار» برگزار شد

به گزارش روابط عمومی جهاد دانشگاهی واحد استان البرز، دکتر مجتبی جاودان عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در این نشست گفت: روند‌ها نشان می‌دهد سهم بازار ورودی گردشگری بین المللی از قرن اخیر به شدت رو به توسعه بوده است. به گونه‌ای که جمعیت گردشگران از 25 میلیون نفر در سال 1950 به 1 میلیارد و 400 میلیون نفر در سال 2019 رسیده است که پیش بینی می شود تا 1 میلیارد و 800 میلیون نفر هم برسد البته اخیرا شیوع کرونا آن را مختل کرد.

وی افزود: سهم بازار گردشگری در اقتصادهای پیشرفته دنیا در سال 2019  معادل 50 درصد بوده و سهم اقتصاد کشورهای در حال توسعه از این بازار برابر با 49 درصد از گردشگران ورودی بود در حالی که در سال 1950 سهم این کشورها از گردشگری فقط 3 درصد بوده است.

جاودان ادامه داد: بنابراین کشورهای در حال توسعه می‌توانند از ظرفیت‌های خود برای رشد گردشگری استفاده کنند و کشورهایی چون ترکیه، مکزیک و برخی دیگر از کشورها نیز موفق شده اند سهم قابل توجهی از بازار را به گردشگری اختصاص دهند.

به گفته وی گردشگری در چند دهه اخیر بالاترین رشد را داشته است و آثار مستقیم و غیر مستقیمی را در اقتصاد بر جای گذاشته است. گردشگری حدود 10 درصد از تولید ناخالص جهانی را به خود اختصاص داده است. در این میان سهم ایران 6.8 درصد است که از میانگین جهانی 3.2 درصد کمتر است.

بنابر گفته این عضو هیئت علمی سهم اشتغال در بخش گردشگری در ایران حدود 7.3 درصد است که به نسبت سهم 10 درصدی اشتغال در مقیاس جهانی 2.7  درصد کمتر است.

جاودان تصریح کرد: از لحاظ فرصت های شغلی به ازای هر 5 گردشگر بین المللی ورودی یک فرصت شغلی و به ازای هر 25 گردشگر داخلی نیز یک فرصت شغلی ایجاد می شود، بنابراین عملا توسعه بازار داخلی و ورودی بین المللی گردشگری می‌تواند به توسعه اقتصاد در سطح ملی و منطقه‌ای کمک کند.

وی افزود: با ورود هر گردشگر حدود 800 تا هزار دلار ارز نصیب کشورها می‌شود و در ایران نیز این میزان می‌تواند 1200 دلار باشد.

وی با بیان اینکه گردش مالی صنعت گردشگری در سال 2019، 1500 میلیارد دلار بوده است، گفت: از طرفی هزینه سرانه ایجاد فرصت شغلی در حوزه گردشگری حدود نصف سایر صنایع و مبتنی بر مشاغل خرد و متوسط است. به عنوان مثال در سال 96، برای ایجاد اشتغال در صنعت، نیاز به حدود 250 میلیون تومان سرمایه بود در حالی که در گردشگری به  70 میلیون تومان سرمایه گذاری نیاز بود. همچنین دوره بازگشت اصل سرمایه در صنعت گردشگری نسبت به دیگر صنایع کوتاه‌تر و ضریب سود نیز نسبتا بیشتر است.

به گفته این استاد دانشگاه، گردشگری می تواند موتور محرکه رشد اقتصادی در سطح منطقه ای و ملی باشد. از طرفی ظرفیت‌های متنوعی برای توسعه در شهرها، روستاها، سواحل، بیابان، کوهستان و غیره دارد و حتی در مناطق کمتر توسعه یافته نیز قابلیت توسعه دارد.

وی آثار اقتصادی گردشگری را شامل افزایش درآمد ارزی، ایجاد فرصت‌های شغلی، سرمایه گذاری خارجی و تحرک سرمایه مالی، توسعه محلی و منطقه‌ای، بهبود درآمد و رفاه ملی، ورود فن‌آوری‌های نوین عنوان کرد.

جاودان افزود: البته آثار منفی هم در گردشگری وجود دارد ولی در مجموع آثار مثبت توسعه گردشگری بیشتر است. به دلیل تعامل گردشگری با سایر بخش های اقتصادی می تواند مجموعه‌ای را درگیر کند و به صورت موتور محرکی برای رشد اقتصادی باشد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: با توجه به رشد اقتصادی و رقابت فزاینده میان عناصر سیستم صنعت گردشگری، تصمیم سازان و ذی‌نفعان را در مسیر تفکر آینده‌نگر و ایجاد ظرفیت برای ارتقای عملکرد صنعت گردشگری و موفقیت در قبال رقبا قرار داده است.

جاودان با بیان اینکه کشور ما ظرفیت‌ها و جاذبه‌های فراوانی برای جذب گردشگر بین‌المللی دارد و بعضا گفته می‌شود جزو 10 کشور برتر دنیا در این زمینه است، تصریح کرد: با توجه به تاثیر مستقیم و غیر‌مستقیم این صنعت بر بخش‌های مختلف اقتصادی، رشد و توسعه صنعت گردشگری می‌تواند به عنوان یکی از راهکارهای رهایی از اقتصاد تک محصولی و دستیابی به رشد و توسعه پایدار مورد استفاده قرار بگیرد. این درحالی است که سهم ایران از بازار گردشگران ورودی و درآمد حاصل از آن کمتر از یک درصد است و متناسب با ظرفیت‌ها نیست.

وی سهم ایران را از بازار گردشگری ورودی بین‌المللی در سال 2019 ، 0.6 درصد و سهم کشور از درآمد حاصل از این صنعت را حدود نیم درصد عنوان کرد و گفت: این موضوع نشان دهنده شکاف عظیمی بین ظرفیت‌ها و آنچه که در عمل وجود دارد، است. بنابراین نیاز است این شکاف با تلاش بیشتر و برنامه منسجم و تعامل شایسته میان همه ذینفعان در صنعت گردشگری به جایگاه بهتری برسد.

وی بروز برخی بحران‌ها را باعث اختلال در شرایط موجود دانست و تصریح کرد: شیوع کرونا باعث افت شدید صنعت گردشگری در جهان شد.

وی با اشاره به سهم اشتغال صنعت گردشگری در جهان گفت: در سال 2019، 334 میلیون نفر در صنعت گردشگری مشغول به کار بودند. این میزان در سال 2020  به دلیل شیوع کرونا به 272 میلیون نفر کاهش یافت که نشان از کاهش 62 میلیون نفری در این صنعت دارد. همچنین میزان گردشگران ورودی بین المللی از 1.5 میلیارد نفر در سال 2019 به 415 میلیون نفر در سال 2021 کاهش یافته است.

وی افزود: همچنین صادرات حاصل از صنعت گردشگری از هزار و 700 میلیارد دلار در 2019 به حدود 700 میلیارد دلار در سال 2021 و کمتر از نصف رسیده است.

به گفته عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی توسعه گردشگری می‌تواند شکاف‌های قشری، طبقه‌ای و جنسیتی را در زمینه اشتغال کم کند و به توانمند سازی اقتصاد محلی زنان و جوانان و کارآفرینی بینجامد. هر یک درصد توسعه گردشگری می تواند 3 دهم درصد به توسعه اشتغال بینجامد.

وی با اشاره به اصول اشتغال پایدار گفت: گردشگری به عنوان یکی از منابع مهم اشتغالزایی در قالب سه رده با اهمیت به شمار می رود و به اشتغال مستقیم،  غیر مستقیم و اشتغال القایی به معنای خرج کردن پولی که محلیان از درآمد گردشگری به دست می آوردند منجر می شود. بنابراین صنعت گردشگری به ویژه در اقتصاد‌های توسعه نیافته می‌تواند منجر به کاهش بیکاری و اشتغال بیشتر جمعیت فعال اقتصادی در جستجوی کار بینجامد.

جاودان با اشاره به تاثیر سرمایه‌گذاری صنعت گردشگری در کل اقتصاد افزود: اگر یک میلیارد ریال در حوزه گردشگری سرمایه گذاری کنیم به اندازه 248 میلیون ریال اقتصاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و از رتبه یک در بین سرمایه گذاری‌ها برخوردار است.

وی بیان کرد: گردشگری می‌تواند تاثیر سازنده و مثبتی در رشد و توسعه اقتصادی در سطح منطقه‌ای و محلی داشته باشد و به تبع آن نقش مستقیمی در توسعه فرصت‌های شغلی دارد، در عین حال چالش های زیادی برای توسعه این صنعت  نیز وجود دارد.

جاودان با اشاره به برخی راهکار‌ها و پیشنهادات برای توسعه صنعت گردشگری و اشتغال در این بخش، گفت: نیاز به بازنگری جهت گیری سیاست های کلی نظام برای رفع موانع پیش روی توسعه فراگیر گردشگری، تدوین استراتژی بلند مدت برای توسعه گردشگری، تسهیل و تسریع در سرمایه گذاری خارجی و ورود فن آوری های نوین و کارآفرینان بین المللی، بهبود شاخص رقابت اکوسیستم کسب و کار، تامین نیروی انسانی متخصص، تمرکز بر بسترسازی جهت داشتن نظام جامع اطلاعات گردشگری، توسعه زیر ساخت های صنعت گردشگری، توسعه بازار ورودی بین المللی گردشگری، شبکه همکاری ذینفعان گردشگری، توسعه زیر ساخت های فناوری های دیجیتال و  مجازی و استفاده از ظرفیت های مناطق محروم و روستایی از جمله راهکارها برای توسعه گردشگری در کشور است.